De meest gestelde vragen over spatschermen voor je vrachtwagen of aanhanger
15-02-2024
Veiligheid op de weg is van groot belang. Niet alleen voor chauffeurs en lading, maar ook voor andere weggebruikers. Daarom moeten vrachtwagens en opleggers aan bepaalde eisen voldoen. Een van deze eisen is dat vrachtwagens voorzien moeten zijn van spatschermen. Een spatscherm is een kap die over de wielen wordt bevestigd, zodat opspattende water en vuil dat van het wiel afkomt wordt tegengehouden.
Als transporteur ben je dus verplicht om je vrachtwagen en aanhangers van spatborden te voorzien. Maar waarom zijn spatschermen nou zo belangrijk? Wat houden de eisen precies in? En hoe bepaal je nou de juiste afmeting? Wij geven in dit blog antwoord op de meest gestelde vragen over spatschermen.
Waarom heb je een spatscherm nodig?
Een spatscherm (ook wel spatbord genoemd) is wettelijk verplicht. Het beschermt niet alleen jouw vrachtwagen, maar ook de medeweggebruikers. Spatschermen zorgen ervoor dat opspattend vuil, water en steentjes geen problemen kunnen veroorzaken. Ook zorgen spatborden ervoor dat er minder snel schade aan de banden ontstaat, mocht je met het vrachtwagen ergens tegenaan rijden. Hiernaast wordt jouw vrachtwagen of oplegger minder snel vies, waardoor deze er een stuk verzorgder uit ziet.
Aan welke eisen moeten spatschermen voldoen?
De spatscherm eisen voor vrachtwagens zijn vastgelegd in de Regeling Voertuigen, artikel 5.3.48 (uitwendige veiligheid o.a. wiel- en zijdelingse afscherming). Hierin staat dat de wielen van bedrijfsauto's met een toegestane maximummassa van meer dan 3.500 kg moeten zijn afgeschermd. De spatborden moeten zo zijn gemonteerd dat achter en zijwaarts opspattend water wordt tegengehouden of zwaar beperkt wordt. Ze mogen niet aanlopen, niet uitsteken en geen scherpe hoeken bevatten. Wanneer deze voertuigen in gebruik zijn genomen na 31 december 1974, zijn er aanvullende permanente eisen van toepassing:
Artikel 103
De wielafscherming moet het gehele horizontale projectievlak boven ieder wiel afdekken. De wielen, inclusief alle bevestigingsmiddelen en naven, mogen in de breedterichting niet meer dan 30 mm buiten deze afscherming uitsteken, zoals weergegeven in onderstaande figuur:
Artikel 104
1. De wielen van de achterste as moeten aan de achterzijde zijn voorzien van een wielafscherming die niet mag eindigen boven een denkbeeldig horizontaal vlak gelegen op 0,15 m boven het middelpunt van de wielen en op niet meer dan 0,30 m achter het wiel. Bovendien moet het achterste gedeelte minimaal reiken tot de denkbeeldige lijn die een hoek van 45° vormt met het wegdek.
2. Indien de achterste wielen zijn bestuurd of gestuurd, is de maat van 0,30 m niet van toepassing, zoals weergegeven in onderstaande figuur.
Artikel 105
1. De wielafscherming moet vormvast zijn en deugdelijk zijn bevestigd.
2. In afwijking van het eerste lid, onderdeel a, is, indien het een voertuig betreft in gebruik genomen vóór 1 januari 1995, een permanent aangebracht roldoek toegestaan.
3. Aan het eerste lid wordt voldaan indien de wielafscherming bestaat uit een constructie van scharnierende of verschuifbare delen dan wel gevormd wordt door een demontabele afscherming.
4. Een eventuele spatlap aan de achterzijde van het wiel is als wielafscherming toegestaan, mits deze vormvast is of voldoende ondersteund.
Artikel 106
Delen van de permanente opbouw kunnen als deel van de wielafscherming dienen.
Voor een compleet overzicht verwijzen wij je naar de richtlijnen van de RDW.
Hierin staan ook de eisen voor meervoudige assen beschreven.
Welke soorten spatschermen zijn er?
Spatschermen zijn verkrijgbaar in verschillende materialen, vormen en maten. De keuze voor een spatbord is afhankelijk van het soort voertuig en de specifieke behoeften van de transporteur.Kunststof spatschermen
Kunststof spatschermen hebben het grote voordeel dat ze licht van gewicht zijn en relatief flexibel. Ook zijn kunststof spatborden een stuk duurzamer, omdat ze niet gaan roesten en er niet snel deuken inkomen. Met name de Parlok spatschermen gemaakt van HDPE (kunststof polyethyleen) zijn enorm flexibel, bestand tegen hoge temperatuurverschillen en breuk, waardoor ze langer mee gaan. Tot slot is het een voordeel dat een kunststof spatbord geen scherpe randen heeft.Stalen en aluminium spatschermen
Stalen spatschermen zijn een stuk sterker dan kunststof. Heb je liever een spatbord dat tegen een stootje kan? Kies dan voor een stalen of aluminium traanplaat spatscherm. Als deze spatborden goed gemonteerd zijn, kan je hier zelfs op gaan staan. Stalen schermen kunnen alleen wel gaan roesten. Dit heb je met een aluminium spatscherm niet. Deze zijn duurzaam, maar wel weer wat duurder.Halfrond spatscherm
Het meest bekende spatbord voor je vrachtwagen is waarschijnlijk wel het traditionele halfronde spatscherm. Deze is verkrijgbaar in verschillende maten en toepasbaar op de wielen van de meeste vrachtwagens en trailers.Kwart spatschermen
Soms passen de halfronde spatsborden niet, daarom zijn er ook kwart spatschermen (ook wel spatschilden genoemd) beschikbaar.
Stuuras spatschermen
Voor de wielen van de stuurbare achteras heb je speciale stuuras spatschermen nodig. Deze zijn net wat groter dan normale spatborden, omdat de wielen genoeg ruimte moeten hebben als ze meedraaien in bochten.Tandem spatscherm
Bij voertuigen met meervoudige assen (tandemasser) heb je andere spatborden nodig dan bij enkelassers. Een tandem spatscherm is namelijk groter dan een standaard scherm, omdat het over meerdere wielen heen gaat. Een tandem spatbord wordt veel gebruikt bij voertuigen in de bouw en industriële reiniging (denk aan betonmixers en vacuümzuigers).Flattop spatscherm
Voor enkelassige bakwagens heb je weer flattop spatschermen nodig. Deze zijn aan de bovenkant afgevlakt, waardoor je ze eenvoudig aan de laadbak kan bevestigen.Spatbord 3-delig
Tot slot zijn er nog 3-delige spatschermen verkrijgbaar. Deze worden gebruikt op de achterste assen van een trekker of op aanhangwagens. Denk bijvoorbeeld aan het transport van afzetcontainers (haakarm systemen).Hoe kies je het juiste spatbord?
Materiaal
Wanneer je nieuwe spatborden wilt kopen of bestaande wilt vervangen, is het eerst belangrijk om te bepalen welk materiaal je wilt hebben. Spatschermen zijn verkrijgbaar in kunststof, aluminium traanplaat en metaal. Hierboven hebben wij de verschillen al uitgelegd.
Vorm
Nadat je het materiaal gekozen hebt, bepaal je de vorm van het spatscherm. Deze vorm is afhankelijk van het soort vrachtwagen of oplegger en de banden die hierop zijn bevestigd. Zo heb je bij opleggers met twee assen andere spatborden nodig dan bij enkelassers. En zijn de ronde schermen meer geschikt voor grote / zware bedrijfswagens en gebruik je flattop spatborden voor bakwagens. De verschillende vormen hebben wij hierboven al uitgelegd.Formaat
Wanneer je bovenstaande keuzes hebt gemaakt, ga je het formaat spatscherm bepalen. Hoe groot het scherm moet zijn wordt bepaald door de grootte van het wiel. Hierbij dien je rekening te houden met zowel de spanwijdte als de breedte van het spatbord. Wanneer je een spatscherm gaat vervangen, kun je ook het oude scherm opmeten. Zo weet je zeker dat je de juiste afmeting hebt.
- Spanwijdte
De spanwijdte van het scherm meet je door de wielen van je voertuig op te meten. Meet hierbij altijd het breedste deel van het wiel. Houd bij het bepalen van de spanwijdte ook rekening met de benodigde tussenruimte. De vuistregel is dat er 4 cm aan ruimte tussen het wiel en het spatbord moet zitten. Eventueel kan er ook gevraagd worden naar de radius en de lengte. - Breedte
Daarnaast is de breedte van het scherm van belang. Wanneer het spatbord te smal is, zal de band gaan schuren en kan er schade ontstaan.
Hoe monteer je spatschermen?
Er zijn verschillende soorten spatschermbeugels, steunen en draagpijpen verkrijgbaar om je spatscherm aan het chassis van je trailer te bevestigen. Welke spatschermsteun en beugel je nodig hebt is afhankelijk van het soort spatbord dat je wilt monteren en het soort voertuig. Bij de flattop spatborden heb je geen aparte bevestiging nodig. Deze worden rechtstreeks met schroeven, boutjes of popnagels aan de laadbak bevestigd. Let wel op dat je bij kunststof flattop schermen HDPE spatschermen gebruikt. HDPE kunststof is flexibel en breekt niet als je er doorheen boort. Bij PP (polypropyleen) kan het scherm scheuren.
Draagpijpen
Er zijn verschillende soorten draagpijpen beschikbaar:- Draagpijpen van staal gelast
- Draagpijpen van naadloos getrokken staal
- Draagpijpen van technopolymeer
De stalen draagpijpen zijn verkrijgbaar in verschillende lengtes in RVS, verzinkt staal en verzinkt zwart gepoedercoat. Je kunt kiezen uit twee uitvoeringen; recht of dubbel gebogen, zodat je het spatbord goed kan uitlijnen. De stalen draagpijpen zijn eventueel ook inkortbaar.
Spatschermbeugels
Er zijn verschillende soorten spatschermbeugels beschikbaar van kunststof, staal, verstelbaar en niet verstelbaar. Soms zijn de beugels al geïntegreerd in het scherm en heb je alleen nog draagpijpen nodig.
Afmetingen
Het is belangrijk dat je het spatbord (met spatlap) niet te laag bij de grond monteert. Het scherm kan dan gaan scheuren, als je achteruit tegen een stoeprand of een paaltje rijdt. Dit kun je voorkomen door het spatscherm (met spatlap) 20 cm boven het wegdek te monteren (dit staat ook zo in de wet- en regelgeving). Ook moet je ervoor zorgen dat het niet te dicht op de banden gemonteerd wordt. Houdt minimaal 4 cm ruimte tussen het wiel en het scherm aan.
Ben je verplicht je spatschermen van een spatlap te voorzien?
Motorwagens vanaf 7,5 ton en aanhangwagens vanaf 3,5 ton (met een datum eerste toelating vanaf 29 oktober 2010) moeten volgens richtlijn 91/226/EEG voorzien zijn van een opspatafscherming systeem. Zo'n systeem moet de verstuiving van water dat door de banden van een rijdend voertuig wordt opgeworpen beperken. Dit opspatafscherming systeem bestaat uit spatschermen, spatlappen, zijafschermingen en opspatafscherming. In de praktijk zit deze opspatafscherming al verwerkt in de spatlap. Daarom worden ze ook wel anti-spray of anti-nevel spatlappen genoemd.
Deze anti-spray spatlappen moeten verticaal, achter de wielen van de vooras of voorassen en achter de wielen van de achterste achteras, worden aangebracht. Ze worden bevestigd aan het onderste gedeelte van het chassis, het laadvlak of aan het spatscherm.
Wanneer je spatborden voor je vooras of achterste achteras koopt, ben je dus verplicht deze van anti-spray spatlappen te voorzien. Wij raden je aan om dan gelijk spatschermen met geïntegreerde antispray spatlappen te kopen. Dan hoef je de spatlappen niet zelf meer aan je scherm te bevestigen. Wel zo makkelijk!
In ons blog: 'Zijn anti spray spatlappen verplicht?' geven wij meer uitleg over de eisen van deze anti-spray spatlappen.
Hoe lang gaat een spatbord mee?
De levensduur hangt af van verschillende factoren, zoals de rijstijl van de chauffeur, de staat van de wegen waar de vrachtwagen op rijdt en de kwaliteit van de schermen. Als je vrachtwagen is voorzien van goede kwaliteit spatborden kunnen deze velen kilometers meegaan.
Een spatbord van te lage kwaliteit gaat meestal kapot door stenen of omdat ergens tegen aan gereden wordt. Met een Parlok spatscherm gemaakt van HDPE, heb je de minste kans op breuk, omdat deze heel flexibel zijn. Ze bewegen mee, wanneer je bij het achteruitrijden een paaltje raakt.
Het kan ook voorkomen dat het spatbord loskomt of niet goed vastzit. Meestal komt dit door een onjuiste montage of ondeugdelijke bevestiging. Dit kan leiden tot gevaarlijke situaties en schade aan andere voertuigen.
Wij raden je dus aan om je spatschermen regelmatig te controleren op breuken, beschadigingen of ontbrekende delen, zodat gevaarlijke situaties worden voorkomen.
Meer weten over spatborden?
